Part-18: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams (Telugu Medium)

Advertisements

Part-17: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(Telugu Medium)

Advertisements

Part-16: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Advertisements

Part-15: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Direct Link for PDF: Download Here

Advertisements

Part-14: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Advertisements

Part-13: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Advertisements

Part-12: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Advertisements

Part-11: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Advertisements

Part-10: 30+ Indian Polity Bits for APPSC TSPSC Exams(TM)

Advertisements

Lokayukta - Definition, Authority, Appointment, Roles & Shortcomings -Explained

‘Lokayukta’ has been making news in the recent weeks. Be it in the coverage about the appointment of Retired Justice R.A. Mehta as the authority of Gujarat Lokayukta or in the news about the investigation of corruption charges against Karnataka’s deputy chief minister K.S. Eshwarappa. We also heard this word quite often during the debate on Lokpal bill in 2011. But Lokayukta is not a new concept; it was mooted in 1966, when the Administrative Reforms Commission (ARC) headed by Morarji Desai submitted a proposal for Lokayukta as an anti-corruption body in every State.

What/who is Lokayukta?

The Lokayukta is an anti-corruption authority orombudsman (An ombudsman is an official, appointed by the government or by parliament to represent the interests of the public). He works along with the Income Tax Department and the Anti Corruption Bureau. The Lokayukta (sometimes referred to the institution itself) investigates allegations of corruption and mal-administration against public servants and is tasked with speedy redressal of public grievances.

Which are the States that have this authority?

As on 2015, Only 19 Indian States have Lokayukta (How many states have Lokayuktas in India?) .Maharashtra was the first State to introduce the institution of Lokayukta in 1971. There are no Lokayuktas in Arunachal Pradesh, Jammu and Kashmir, Manipur, Meghalaya, Mizoram, Nagaland, Sikkim, Tamil Nadu, Tripura and West Bengal. The process to set up Lokayukta in Goa is in progress.

Advertisements

Local Self Government (TM)

స్థానిక పలనా వ్యవహారాలను సమర్థవంతంగా నిర్వహించేందుకు తోడ్పడే సంస్థలను స్థానిక ప్రభుత్వాలు అంటారు. గ్రామ స్వరాజ్యమే రామరాజ్యం అనే గాంధీ కలలను సాకారం చేయడానికి భారత రాజ్యాంగంలోని ప్రకరణ 40 పంచాయతీరాజ్ సంస్థలను ఏర్పాటు చేయాలని పేర్కొంది. అయితే IVవ భాగంలో పేర్కొన్న వీటికి రాజ్యాంగ బద్ధత లేకపోవడంతో ఆచరణలో సత్ఫలితాలు పొందలేదు. దీంతో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఎల్‌ఎం సింఘ్వీ కమిటీ సూచనల మేరకు పంచాయతీరాజ్, నగర పాలక సంస్థలకు 73, 74 రాజ్యాంగ సవరణల(1992) ద్వారా రాజ్యాంగ ప్రతిపత్తి కల్పించారు.

చారిత్రక నేపథ్యం

- రుగ్వేదంలో సభ, సమితి అనే రెండు స్థానిక స్వపరిపాలనా సంస్థల ప్రస్తావన ఉంది. 

-కౌటిల్యుడు తన అర్థశాస్త్రంలో గ్రామిక, గ్రామకూట అనే గ్రామాధికారుల గురించి ప్రస్తావించారు. గ్రామాధికారిని గ్రామణి అని, 10 గ్రామాల అధిపతిని దశగ్రామణి అని పిలిచే వారు. 

- మెగస్తనీస్ కూడా తన ఇండికా గ్రంథంలో పాటలీపుత్ర నగరంలో మున్సిపల్ ప్రభుత్వాల గురించి వివరించాడు. 

- మధ్యయుగంలో దక్షిణ భారతదేశంలో చోళుల స్థానిక స్వపరిపాలన ప్రసిద్ధిగాంచింది. మొదటి పరాంతకుని ఉత్తర మెరూర్ శాసనం ప్రకారం చోళులు తాటి ఆకులను బ్యాలెట్ పత్రాలుగా, కుండలను బ్యాలట్ బాక్సులుగా ఉపయోగించి స్థానిక సంస్థలకు పాలకులను ఎంపిక చేసినట్లు తెలుస్తోంది. 

- మొగలుల కాలంలో పట్టణ పాలనను కొత్వాల్ అనే అధికారి చూసుకునేవాడు. కొత్వాల్‌కు సహాయంగా మున్సబ్ అనే అధికారి ఉండేవాడు.

బ్రిటీష్ కాలంలో....

- మద్రాసు నగరపాలక కార్పొరేషన్ స్థాపనతో భారతదేశంలో ఆధునిక స్థానిక ప్రభుత్వ చరిత్ర ప్రారంభమైందని చెప్పవచ్చు. రెండో జేమ్స్ చక్రవర్తి జారీచేసిన చార్టర్(1687 ) ద్వారా పన్నుల వసూలు కోసం మద్రాసు మున్సిపల్ కార్పొరేషన్‌ను ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ స్థాపించింది. 

- బ్రిటీషువారు జిల్లాను ఒక యూనిట్‌గా తీసుకొని 1772లో కలెక్టర్ అనే పదవిని ప్రవేశపెట్టారు. 

- చార్టర్ చట్టం(1813) ద్వారా స్థానిక సంస్థలకు పన్ను విధించడానికి, అవి చెల్లించని వారిపై చర్యలు తీసుకునే అధికారాన్ని కల్పించారు. 

- భారతదేశానికి గవర్నర్ జనరల్(1835-36)గా పనిచేసిన మెట్‌కాఫ్ భారతదేశ గ్రామీణ సమాజాలను లిటిల్ రిపబ్లిక్స్‌గా అభివర్ణించారు. నేడు అవే స్థానిక ప్రభుత్వాలుగా మార్పు చెందాయి.

- భారత కౌన్సిళ్ల చట్టం(1861) ద్వారా స్థానిక అవసరాలను తీర్చే బాధ్యతను రాష్ర్టాలకు అప్పగించారు.

- ఆర్థిక వికేంద్రీకరణ తీర్మానం (1870) ద్వారా భారతదేశంలో మొదటిసారిగా వైస్రాయ్ లార్డ్ మేయో స్థానిక ప్రభుత్వాలను ప్రవేశపెట్టాడు.

- వైస్రాయ్ లార్డ్ రిప్పన్ స్థానిక ప్రభుత్వాలను ఆర్థిక, పాలనాపరమైన అధికారాలను బదలాయిస్తూ 18మే 1882లో ఒక తీర్మానాన్ని ప్రతిపాదించాడు. అతని తీర్మానాన్ని భారతదేశంలో స్థానిక ప్రభుత్వాల ఏర్పాటు, వికాసాలకు మాగ్నాకార్టాగా వర్ణించారు. అందుకే లార్డ్ రిప్పన్ స్థానిక సంస్థల పితామహుడుగా ప్రఖ్యాతి పొందాడు.

1882లో స్థానిక ప్రభుత్వాల చట్టం ప్రకారం..

Advertisements

Supreme Court & Its Powers - ఎక్కువకాలం పనిచేసిన సుప్రీంకోర్టు సీజేఎవరు?

రెగ్యులేటింగ్ చట్టం ప్రకారం 1774లో గవర్నర్ జనరల్ వారెన్ హేస్టింగ్ కాలంలో కలకత్తాలో పోర్ట్ విలియమ్ కోటలో సుప్రీంకోర్టును ఏర్పాటు చేశారు.
-సుప్రీంకోర్టు ఏర్పాటు చేసినప్పుడు ఒక ప్రధాన న్యాయమూర్తి, ముగ్గురు న్యాయమూర్తులున్నారు.
-సుప్రీంకోర్టు మొదటి న్యాయమూర్తి సర్ ఎలిజా యంఫే 1861 కౌన్సెల్ చట్టం ద్వారా మొదట కలకత్తా, తర్వాత మద్రాస్, బొంబాయిల్లో హైకోర్టులను ఏర్పాటు చేశారు. 
-1886లో అలహాబాద్‌లో హైకోర్టు నెలకొల్పారు.
-1935 భారత ప్రభుత్వం చట్టం ద్వారా ఢిల్లీలో ఫెడరల్ కోర్టును ఏర్పాటు చేశారు.
-భారతదేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత జనవరి 28, 1950లో సుప్రీంకోర్టును ఢిల్లీలో ఏర్పాటు చేశారు.

-సుప్రీంకోర్టు ప్రారంభ సమావేశం పార్లమెంట్ భవనంలోని ప్రిన్సెస్ చాంబర్‌లో జరిగింది. సుప్రీంకోర్టు ప్రారంభంలో ఒక ప్రధాన న్యాయమూర్తి, ఏడుగురు న్యాయమూర్తులు ఉన్నారు.
-సుప్రీంకోర్టు ప్రథమ న్యాయమూర్తి ఎచ్‌జే కానియా(హరిలాల్ జెకిసుండా కానియా)
-సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తులను 1956లో 11కు, 1960లో 145కు, 1977లో 18కు, 1986లో 26కు, 2008లో 31కి పెంచుతూ చట్టం చేశారు.
-సుప్రీంకోర్టులో న్యాయమూర్తులను పెంచే అధికారం పార్లమెంట్ కు కలదు.
-ప్రస్తుత సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తి హెచ్‌ఎల్ దత్తు(హంద్యాల లక్ష్మీనారాయణ దత్తు)
-భారత రాజ్యాంగంలో 5వ భాగంలో ప్రకరణ 124 నుంచి 147 వరకు సుప్రీంకోర్టు నిర్మాణం, అధికార విధులను గురించి పేర్కొన్నారు.
-124(2) ప్రకరణం ప్రకారం సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తిని, ఇతర న్యాయమూర్తులను రాష్ట్రపతి నియమిస్తాడు. 
-సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి, ఇతర న్యాయమూర్తులు తమ పదవుల్లో కొనసాగడానికి ఇష్టం లేనప్పుడు తమ రాజీనామాను రాష్ట్రపతికి సమర్పిస్తారు.
-సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తి సాధారణంగా ఇతర న్యాయమూర్తులను నియమిస్తాడు. కానీ 1973లో జస్టిస్ ఎస్‌ఎం సిక్రీ పదవీ విరమణ చేసిన తర్వాత జేఎం షేలట్, కేఎస్ హెగ్డే, ఏఎన్ గ్రోవర్‌లను కాదని నాలుగో స్థానంలో ఉన్న ఏఎన్ రేను నాటి ప్రధానమంత్రి ఇందిరాగాంధీ నేతృత్వంలోని మంత్రిమండలి సూచన మేరకు నాటి రాష్ట్రపతి వీవీ గిరి నియమించారు.
-1977లో కూడా హెచ్‌ఆర్ కన్నా తర్వాత సీనియార్టీలో రెండోస్థానంలో ఉన్న ఎంహెచ్ బేగ్‌ని ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా ఇందిరాగాంధీ నేతృత్వంలోని మంత్రిమండలి సూచన మేరకు నాటి రాష్ట్రపతి ఫకృద్దీన్ అలీఅహ్మద్‌ను నియామకం చేశారు. ఈ రెండు సందర్భాల్లో తప్ప మిగతా ప్రధాన న్యాయమూర్తులను సీనియార్టీ ప్రకారం నియమించారు. 

సుప్రీంకోర్టు సీజే- అర్హతలు

Advertisements

Adhoc Committees of Parliament

Adhoc Committees of Parliament
Sl. No	Name of Committee	No. of Members	Tenure	Members nominated or  Elected
1	Railway Convention Committee	18( 12 LS + 6 RS)	For the duration of one Lok Sabha	Nominated by the Speaker.
2	Committee on Provision of Computers to Members of Lok Sabha	10	For the duration of one Lok Sabha	Do
3	Committee on MP Local Area Development Scheme	24	1 year	Do

Advertisements

Dhar Commision -1948 on Reorganisation of States

Dhar Commission -1948

There was a demand from different regions, mainly South India, for reorganization of  States on linguistic basis. Consequently, in June 1948, the Government of India appointed the Linguistic Provinces Commission under the chairmanship of Justice S.K.Dhar to study the feasibility of organizing states on Linguistic basis.

The Commission, rejected the linguistic basis of reorganization of States and recommended the reorganization of States on the basis of following criterias :

1. Geographical contiguity

2. Financial self-reliance

3. Administrative viability

4. Potential for development

Advertisements

JVP Committee -1949 on Reorganisation of States

JVP is full name of committee members. They are Jawaharlal Nehru, Vallahbhai Patel, Pattabhi Sitaramayya. It was setup in 1949

The report submitted by Dhar commission led to much resentment among the people. As a result, in the Jaipur session of 1948, Congress appointed a three member committee to consider the recommendations of Dhar Commission. This committee also rejected the linguistic factor of reorganization of the states. This committee recommended the reorganization of States on the basis of security, unity and economic prosperity of the nation.

Advertisements

Fazl Ali Commission -1953

Fazl Ali Commission -1953

Chairman : Fazl Ali

Members : Hridaynath Kunzru and K.M.Panikkar

After the formation of Andhra Pradesh on the basis of linguistic factor, all hell break loose. The other regions also started demanding for creation of separate states on the basis of linguistic factor. The intense pressure forced the Indian Government to form a new commission to visit the whole question of whether the linguistic basis of separation of states can be considered or not. It led to the formation of Fazl Ali Commission in December 1953.

Advertisements

Bills which require Prior Recommendation of the President

There are certain Bills which can be introduced in the Parliament only on the recommendation of the President such as:

•       A Bill to alter the boundaries of the States or to change the names of the States (Art 3).

• A Money Bill as detailed in Art 110.

• A Financial Bill (category one) involving Article 110 but containing other provisions as well.

• A Financial Bill (category two) which is an Ordinary Bill but seeking to draw from the Consolidated Fund of India can be taken up for Consideration, that is reading two in the process of passage of a Bill.

• Legislation involving Art. 31 A.

• Any legislation involving items of taxation in which the States are interested or one that seeks to redefine agricultural income etc.

• A State Bill that seeks to restrict freedom of trade

It must be said that a Bill that requires the previous sanction of the President for introduction in the Parliament cannot be questioned in the Courts for its constitutionality, if such a sanction is not obtained after it is legislated upon, and the assent of the President is obtained.

Advertisements

Important Standing Commitees of Parliament

Standing Committees of Parliament
Sl.	Name of Committee	No. of Members	Tenure	Members nominated or elected.
1	Estimates Committee	30	1 year	Elected by the Lok Sabha
2	Public Accounts Committee	22(15LS+7RS)	1 year	Elected by the two House(s).
3	Committee on Public Undertakings	22(15LS+7RS)	1 year	Elected by the two House(s).
4	Business Advisory Committee	15	Not fixed. Can continue in office till reconstituted.	Nominated by the Speaker, Lok Sabha
5	Committee of Privileges	15	Not fixed. Can continue in office till reconstituted.	Do
6	Committee on Absence of Members from the Sittings of the House.	15	1 year	Do
7	Committee on Empowerment of Women	30 ( 20 LS+ 10 RS)	1 year	Nominated by the Speaker, Lok Sabha and the Chairman, Rajya Sabha
8	Committee on Govt Assurances	15	1 year	Nominated by the Speaker, Lok Sabha
9	Committee on Papers Laid on the Table	15	1 year	Do
10	Committee on Petitions	15	Not fixed. Can continue in office till reconstituted.	Do
11	Committee on Private Members' Bills and Resolutions	15	1 year	Do
12	Committee on Subordinate legislation	15	1 year	Do
13	General Purposes Committee	Not fixed	Not fixed.	Membership is ex-officio.
14	House Committee	12	1 year	Nominated by the Speaker
15	Joint Committee on Offices of Profit.	15 (10 LS + 5 RS)	For the duration of one Lok Sabha	Elected by the two Houses.
16	Joint Committee on Salaries and Allowances of MPs.	15 ( 10 LS + 5 RS)	1 year	Nominated by the Speaker, Lok Sabha and the Chairman, Rajya Sabha.
17	Library Committee	9 (6 LS + 3 RS)	1 year	Do
18	Rules Committee	15	Not fixed. Can continue in office till reconstituted.	Nominated by the Speaker.
19	Committee on the Welfare of Scheduled Castes & Scheduled Tribes	30 (20 LS + 10 RS)	1 year	Elected by the two House(s).

Advertisements

100 Questions Quiz in Indian Polity - Set 2 for UPSC Civil Service Exams

Advertisements

100 Questions Quiz in Indian Polity - Set 1 for UPSC Civil Service Exams

Advertisements